James Webb’den şaşırtan keşif: ‘Yasak Bölge’de birinci kere bir gezegen bulundu

Evrenin bilinen kurallarını altüst eden bir keşfe imza atıldı. Astronomlar, olağanda yıldızların mevt evrelerinde yok olması gereken bir bölgede birinci sefer bir gezegenin varlığını doğruladı. James Webb Uzay Teleskobu sayesinde yapılan bu müşahede, yasak bölge olarak bilinen alanda hayatta kalan birinci gezegeni ortaya çıkardı: WD 1856+534b.

YASAK BÖLGEDEKİ DONMUŞ GEZEGEN

WD 1856+534b isimli bu dev gaz gezegeni, 5.8 milyar yaşındaki bir beyaz cüce olan WD 1856+534’ün etrafında dönüyor. Sırf 82 ışık yılı uzaklıktaki bu yıldız, Draco (Ejderha) takımyıldızında yer alıyor.

İlk olarak 2020’de NASA’nın TESS uydusu ve birtakım yer tabanlı gözlemevleri tarafından fark edilen bu Jüpiter büyüklüğündeki cisim, yıldızının önünden her 1.4 günde bir geçerek geçiş yaptı. Lakin o devir gezegen mi yoksa düşük kütleli bir kahverengi cüce mi olduğu net değildi. Bilhassa, bu kadar dar bir yörüngede dönmesi Merkür’ün Güneş’e uzaklığından 30 kat daha yakın bir mesafede—soru işaretleri yarattı.

Yeni çalışma sayesinde, Michigan Üniversitesi’nden Mary Anne Limbach liderliğindeki grup, JWST’nin Orta Kızılötesi Aleti (MIRI) ile bu gizemi çözdü: WD 1856+534b bir gezegen.

ÖLÜMCÜL YILDIZ EVRESİNDE HAYATTA KALMAK

Güneş gibisi yıldızlar ömürlerinin sonuna geldiklerinde evvel devleşerek kırmızı dev evresine giriyor, akabinde dış katmanlarını kaybederek ağır bir çekirdek olan beyaz cüceye dönüşüyor. Olağanda bu süreç, yıldızın yakınındaki tüm gezegenleri yok ediyor. Bilimsel modellere nazaran, yıldızın etrafındaki iki astronomik ünitelik ara “yasak bölge” olarak isimlendiriliyor zira bu hududun içindeki gezegenlerin kırmızı devin genişlemesiyle yok olması bekleniyor.

NASIL HAYATTA KALDI?

Araştırmacılara nazaran gezegen, yıldız kırmızı deve dönüşmeden evvel daha uzak bir yörüngede bulunuyordu. Yıldız beyaz cüceye dönüştükten sonra, muhtemelen öbür bir gezegenin yahut yıldızın çekimsel tesiriyle iç bölgelere göç etti. Bu “yasak bölge içi göç” mümkünlüğü, gezegenlerin ömür döngüsüne dair bildiklerimizi yine ele almamıza neden olabilir.

TESPİT EDİLEN EN SOĞUK GEZEGENLERDEN BİRİ

James Webb ile yapılan tahlil, WD 1856+534b’nin Jüpiter’in yaklaşık 5.2 katı kütleye sahip olduğunu ve yüzey sıcaklığının -125°F (yaklaşık -87°C) olduğunu ortaya koydu. Bu, direkt ışığı gözlemlenmiş en soğuk öte gezegenlerden biri manasına geliyor. Bu derece düşük sıcaklık, gezegenin yıldızdan gelen güçten neredeyse hiç faydalanmadığını ve geçmişteki şartlara nazaran radikal bir değişim yaşadığını gösteriyor.